Nederland 26.03.2025 – Het CBS geeft voortaan eerder een raming van de economische groei en arbeidsmarktindicatoren van het afgelopen kwartaal. Werden de cijfers voorheen 45 dagen na afloop gepubliceerd en toegelicht, vanaf woensdag 30 april 2025 is dat al na 30 dagen. ‘Hiermee lopen we in de pas met de meeste andere landen van de Europese Unie en het zorgt er voor dat de Nederlandse raming beter met die landen te vergelijken is. Ook komen we daarmee tegemoet aan de behoefte van een aantal belangrijke nationale en internationale gebruikers, die snel een zo compleet mogelijk plaatje willen hebben van het afgelopen kwartaal’, zeggen de CBS-onderzoekers Stephen Chong en Leon Lengkeek.
Hoogstaande kwaliteit
Sneller en nog altijd van hoogstaande kwaliteit. Dat geldt in het vervolg voor de ramingen van de economische groei en arbeidsmarkt die het CBS na elk kwartaal bekendmaakt. Met de vernieuwing wordt voldaan aan een belangrijke behoefte van gebruikers. ‘Zij krijgen dezelfde gegevens als voorheen, maar na 30 dagen in plaats van na 45 dagen’, zegt Lengkeek. In Nederland kijken onder meer het Centraal Planbureau (CPB), De Nederlandsche Bank (DNB) en een aantal ministeries telkens erg uit naar de raming van het afgelopen kwartaal. Het CBS presenteert de cijfers ook – met een toelichting – aan mediavertegenwoordigers en daarmee aan de bevolking. Internationaal maakt bijvoorbeeld de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) gebruik van de cijfers. Eurostat, het Europese statistiekbureau, ontvangt ook de gegevens van het CBS en verwerkt ze in een EU-brede raming.
Omvangrijke economie
Over partijen die internationaal beleid maken zegt Chong: ‘Veel belangrijke gebruikers, zoals de Europese Centrale Bank (ECB), willen snel een zo compleet mogelijk plaatje hebben van het afgelopen kwartaal. Het is dus goed dat een zo omvangrijke economie als de Nederlandse nu meedoet. In feite déden we al mee, maar werd alleen het bruto binnenlands product (bbp), zonder onderliggende details over bijvoorbeeld bedrijfstakken, aan Eurostat geleverd voor opname in het zogeheten EU-aggregaat. Er ontbraken bijvoorbeeld gegevens over de commerciële dienstverlening. Sinds begin 2024 zijn deze gegevens beschikbaar, waardoor het mogelijk werd om zonder kwaliteitsverlies de economische groeicijfers voor Nederland sneller te publiceren.’
Pijlers
Sinds 1986 publiceert het CBS kwartaalramingen over de economische groei. In de jaren negentig kwamen er kwartaalcijfers over de arbeidsmarkt bij. Chong richt zich binnen het CBS op het eerste, Lengkeek op het tweede. Chong vertelt over de component ‘economische groei’. ‘Hierbij wordt de productie van alle Nederlandse bedrijven en overheidsinstellingen in het afgelopen kwartaal gemeten. We corrigeren deze cijfers door de goederen en diensten ervan af te trekken die bedrijven en overheidsinstellingen nodig hadden om te produceren. Denk bijvoorbeeld aan aangekochte grondstoffen. Feitelijk meten we met het bbp dus welke waarde bedrijven en overheidsinstellingen hebben toegevoegd in het kwartaal. Met dezelfde cijfers kun je ook vanuit het perspectief van consumenten kijken in plaats van vanuit de optiek van bedrijven. Wat waren de consumentenbestedingen in het afgelopen kwartaal? Die nemen we ook mee in de raming.’
Arbeidsmarktcijfers
Over het onderdeel ‘arbeidsmarkt’ zegt Lengkeek: ‘Wij publiceren na elk kwartaal cijfers van werknemers en zelfstandigen over het aantal banen, het aantal gewerkte uren en het aantal werkzame personen. Deze zogeheten arbeidsvolumes zijn een onderliggende factor van het bbp. Alle tabellen die bij de raming economische groei en arbeidsmarkt horen, worden voortaan na 30 dagen in plaats van 45 dagen gepubliceerd.’ Het Kwartaalbericht arbeidsmarkt zal voortaan ook 30 in plaats van 45 dagen na afloop van het kwartaal uitkomen. Dit is een gezamenlijke publicatie van verschillende arbeidsmarktteams binnen het CBS. Daarin wordt een breed overzicht gegeven van hoeveel vacatures er waren, hoeveel banen erbij kwamen en verdwenen, hoeveel werklozen er zijn en hoe gespannen de arbeidsmarkt is.
Grondig voorbereid
Het vervroegen van de economische raming is grondig voorbereid. Lengkeek: ‘In 2022 zijn we begonnen met de eerste werkzaamheden en tests voor de arbeidsmarktcijfers.’ Chong: ‘En in 2023 zijn we gaan werken aan het gedeelte over economische groei.’ Hoe kan het CBS sneller de raming publiceren en tegelijk goede kwaliteit blijven leveren? Dat waren van meet af aan de twee belangrijkste uitdagingen. Chong: ‘Binnen het CBS is een collectieve prestatie geleverd. Collega’s van verschillende teams hebben ernaartoe gewerkt dat ze voortaan eerder gegevens over het afgelopen kwartaal kunnen leveren. Bij economische groei varieert het van cijfers over bedrijfsomzetten tot gegevens over internationale handel. En van data over energieverbruik tot informatie over overheidsfinanciën. De tweede versnelling was nodig bij de collega’s die de gegevens verwerken tot een raming. Hadden zij vroeger tien dagen om dit te doen, voortaan zijn dat er vijf.’ De kortere doorlooptijd is mede mogelijk gemaakt door met minder details de raming samen te stellen. Chong: ‘Dit heeft overigens geen gevolgen voor onze gebruikers. Die ontvangen dezelfde gegevens als voorheen.’
Kwaliteitscriteria
Lengkeek: ‘Voor het samenstellen van arbeidsmarktcijfers ontvangen wij voortaan eerder cijfers van collega’s over de loonaangifte door werkgevers van hun medewerkers. Anderen verschaffen informatie uit de Enquête beroepsbevolking. Voor zowel de economische groei als de arbeidsmarkt is er aan de hand van vooraf gestelde kwaliteitscriteria getest of de snellere werkwijze niet ten koste ging van de kwaliteit van de cijfers. Dat bleek niet het geval.’