Resultaat pilot met walviskadaver op Rottumerplaat Rijkswaterstaat

Rottumerplaat 06.05.2024 - De ontbindende lucht is niet te harden wanneer ze dood aanspoelen aan de kust. Alleen mensen met een sterke maag kunnen de stank verdragen.

Rijkswaterstaat en Wageningen Marine Research (WMR) hebben de pilot met een walviskadaver op het afgelegen Rottumerplaat onlangs afgerond. Onderzoekers van WMR volgden 2 jaar lang het afbraakproces en de invloed ervan op bodem en biodiversiteit.

Foto 's Rijkswaterstaat

Het onderzoek geeft een goed beeld van de omstandigheden en voorwaarden die nodig zijn om een walviskadaver op een zo natuurlijk mogelijke manier te laten vergaan en daarmee de biodiversiteit te bevorderen. De jonge dwergvinvis uit het onderzoek strandde in november 2020 aan de westkant van Rottumerplaat en is daarna door de Waddenunit naar een veilige en ontoegankelijke locatie op het eiland gebracht.

WMR heeft de ontbinding van het kadaver tussen 2020 en 2022 in opdracht van Rijkswaterstaat gemonitord. Daarnaast heeft WMR adviezen uitgebracht voor het opstellen van kaders en voorwaarden om in de toekomst mogelijk vaker een walviskadaver op een zo natuurlijk mogelijke manier te laten vergaan. In de kringloop van voedingsstoffen ontbreekt dat momenteel nog grotendeels.

Walviskadaver in 2020

Of een vervolg op de pilot in de toekomst mogelijk is, hangt van verschillende aspecten af. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het gevaar van terugspoelen in zee en het risico op geuroverlast en ontploffing. Bovendien is niet iedere walvis(soort) geschikt.

Sommige soorten kunnen namelijk erg groot en zwaar worden, waardoor ze niet versleept kunnen worden. Andere aangespoelde walvissen kunnen een hoge museale waarde hebben of zijn juist van belang voor biologisch en pathologisch onderzoek, zoals de orka.

WMR heeft verder onderzocht waar het in de toekomst mogelijk is om een aangespoeld walviskadaver te laten vergaan. 6 locaties lijken hier potentieel geschikt voor, waarvan er 3 locaties gesloten zijn voor publiek: Het Rif, Rottumeroog en Rottumerplaat.

3 andere locaties zijn wel openbaar toegankelijk: de Vliehors (Vlieland), Boschplaat (Terschelling) en Oosterstrand/Balg (Schiermonnikoog). Of en waar een in de toekomst een walviskadaver geplaatst kan worden hangt af van meerdere overwegingen en beslissingen. Al deze aspecten zijn ook door WMR in kaart gebracht.

Insectensoorten
In het rapport vielen nog een aantal zaken op. Zo bleken allerlei soorten insecten op het kadaver af te komen. Naast te verwachten soorten als stront- en mestvliegen is ook een groot aantal kevers aangetroffen. In totaal zijn er 129 verschillende keversoorten gevonden, waarvan er 74 nog niet eerder voor het eiland waren beschreven.

Mogelijk zijn er kevers, waaronder een bottenknagende soort, vanaf het vasteland specifiek op het kadaver afgekomen. Door de lange tijd dat dit walviskadaver bleef liggen, kunnen er meerdere generaties kevers zijn grootgebracht. Dit is anders voor kleinere kadavers van bijvoorbeeld vogels of kleine landzoogdieren, die sneller vergaan.

Ook kadavers van zeehonden en bruinvissen vergaan normaal gesproken sneller, omdat ze opengemaakt en leeggegeten worden door vogels. De huid van de walvis bleek echter zo stevig dat aasetende vogels er niet meteen doorheen kwamen. De vogels moesten dus geduld opbrengen totdat het kadaver voldoende ontbonden was en er openingen in de huid ontstonden.

In veel situaties worden kadavers opengemaakt door andere zoogdieren, zoals ratten en vossen, die ze zo toegankelijk maken voor andere aaseters. Aasetende zoogdieren komen echter niet voor op Rottumerplaat.