De internationale conferentie, die uniek is voor Nederland, is een initiatief van het Landelijk Parket van het Openbaar Ministerie. Minister David van Weel van Justitie en Veiligheid opende de bijeenkomst woensdag.
De blik van de aanwezige procureurs-generaal en officieren van justitie richt zich op trends en ontwikkelingen in de landen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan. Nederland presenteert de nieuw ontwikkelde ‘systeemaanpak’. Het doel van de conferentie is dat de deelnemende landen aansluiting bij elkaar vinden in de aanpak van criminele organisaties. Criminaliteit kent geen grenzen, de aanpak daarvan evenmin. Daarom slaan landen wereldwijd de handen ineen.
De noodzaak tot internationale samenwerking is groter dan ooit. De productie, handel en distributie van cocaïne vormen een keten die gezamenlijk gebroken moet worden. Tijdens de conferentie delen de landen ‘best practices’ en strategieën.
Nieuwe aanpak
Nederland is een belangrijk knooppunt in de cocaïnehandel. De strategische ligging en goed ontwikkelde infrastructuur met de havens maakt ons land tot een onmisbare toegangspoort voor cocaïnezendingen vanuit Latijns-Amerika, die vervolgens door heel Europa worden verspreid.
Om de criminele drugsnetwerken duurzaam te verstoren, heeft Nederland een nieuwe strategie ontwikkeld. Een ‘systeemaanpak’ die de netwerken benadert als een crimineel bedrijf. Het zijn professioneel opererende ondernemingen en ZZp’ers– vaak gewelddadig – die functioneren dankzij ondergrondse geldstromen en gefaciliteerd worden door corruptie, criminele communicatieplatformen en meeliften op legitieme transportlijnen.
Wereldwijde strijd tegen cocaïnegolf en criminele geldstromen
‘Kerels en kilo’s’
Waar de meer klassieke aanpak gericht was op de ‘kerels en de kilo’s’, focust de systeemaanpak zich op het ontmantelen van het criminele business model in zijn geheel. En dat kan Nederland niet alleen, ook in de nieuwe strategie is internationale samenwerking essentieel voor het behalen van blijvende resultaten.
In tien jaar tijd is de inbeslagneming van cocaïne in de havens van Rotterdam en Antwerpen in 2023 vertienvoudigd. Echter, 2024 heeft een scherpe daling laten zien, aldus Martin van Nes officier van justitie bij het Landelijk Parket. “Dat lijkt een mooie ontwikkeling, maar wij denken niet dat er een daling is in de import van cocaïne. Integendeel, we vermoeden dat er meer en meer cocaïne Europa binnenkomt.”
Waterbedeffect
Dat is alleen nauwelijks zichtbaar, omdat criminele groepen uitwijken naar kleinere havens in Spanje, Frankrijk en Italië. “Dit ‘waterbedeffect’ laat zien dat drugscriminelen zich razendsnel aanpassen. Ook nieuwe, alternatieve routes via West-Afrika trekken inmiddels de aandacht van de opsporingsdiensten.”
Een andere ontwikkeling in de drugssmokkel is dat de cocaïne letterlijk aan het oog van de opsporingsdiensten wordt onttrokken. Van Nes: “De scans in de havens zien de cocaïne niet, drugshonden ruiken het niet en zelfs cocaïne-testen in de haven zijn meestal negatief.”
De cocaïne wordt in Colombia ingewassen in zogenoemd dragermateriaal, zoals steenkool, karton, shampoo of spijkerbroeken. In cocaïnewasserijen wassen drugskoks dat er weer uit. Van Nes heeft informatie dat ongeveer vijftig procent van de cocaïne met bestemming Europa is ingewassen in dragermateriaal.
Ondergronds bankieren
Colombia is nog altijd de belangrijkste producent van cocaïne. In 2023 werd in Colombia 2,600 ton cocaïne geproduceerd, een recordhoeveelheid. De cocaïnehandel is onverminderd winstgevend. Voor de gigantische geldstromen die daarmee gegeneerd worden, maken criminelen gebruik van een wereldwijd ondergronds banknetwerk.
“Drugsorganisaties zijn afhankelijk van een kleine groep sleutelspelers voor de financiering van hun transacties”, weet Peter Huttenhuis, eveneens officier van justitie bij het Landelijk Parket. “De ondergrondse bankiers verplaatsen grote geldbedragen in verschillende valuta razendsnel via hun netwerk over de wereld. We zien dat het gebruik van crypto valuta daarbij toeneemt. Vooral stablecoins zijn populair. Die zijn gelinkt aan de Amerikaanse dollar en daardoor stabiel.”
Sleutelspelers
Inmiddels zijn de belangrijkste spelers, zo’n 20-30 personen, geïdentificeerd. Voor een deel zijn dat Nederlanders met vaak een Pakistaanse of Indiase afkomst. “Onze interventies zijn gericht op deze personen die in het hart van het underground banking-netwerk opereren. Daar kunnen we het grootste effect behalen. Helaas is de realiteit ook dat sommige van hen in landen wonen waar we ze niet makkelijk kunnen arresteren.”
Ondergronds bankieren is een miljarden business. Verreweg het grootste deel van de drugstransacties gebeurt op die manier. Huttenhuis: “Internationale samenwerking is ook hier essentieel voor een succesvolle aanpak. We moeten het ondergrondse banknetwerk beter begrijpen. Daarom moeten we informatie over deze netwerken wereldwijd met elkaar delen. We hebben allemaal een stukje van de puzzel, die we samen moeten zien te leggen. Alleen dan kunnen we deze netwerken succesvol ontmantelen.”