Noordzee 23.01.2025 – Voor het derde jaar is er minder drugs aangetroffen in de Rotterdamse haven, maar in andere havens iets meer. Waar er in 2023 45.506 kilo door de douane en de Zeehavenpolitie werd ontdekt, is dat in 2024 25.900 kilo. In de havens van Zeeland-West Brabant werd 12.664 gevonden. Iets meer dan de 11.300 kilo in 2023. De totale groothandelswaarde van alle onderschepte drugs is ruim 917 miljoen euro.
Het HARC-team, een samenwerking van de douane, de FIOD, de Zeehavenpolitie en het Openbaar Ministerie, ontdekte in totaal in de Rotterdamse haven 189 keer een partij drugs. De douane vond met ondersteuning van de Zeehavenpolitie van Vlissingen elf partijen. Dezelfde Zeehavenpolitie onderschepte eigenhandig een grote partij in Moerdijk. Het HARC-team in Rotterdam startte in 2024 80 strafrechtelijke onderzoeken op. Dit is iets minder dan in 2023 toen het om 88 onderzoeken ging. Dit heeft te maken met de tijd die onderzoeken kosten en onderzoeken die in 2023 startten en in 2024 doorliepen. In Vlissingen werden in 2024 25 nieuwe onderzoeken gestart. Tien onderzoeken die in 2023 gestart werden, liepen afgelopen jaar door.
Opvallend is het onderzoek Acropolis van Zeeland-West-Brabant dat in 2024 leidde tot de arrestatie van drie mannen die samen de directie vormden van bedrijf in de haven van Vlissingen. De drie worden verdacht van grootschalige cocaïnesmokkel. Op last van de burgemeester is het op- en overslagbedrijf van bulkgoederen gesloten. Er zijn vooralsnog geen aanwijzingen die wijzen op een verband tussen de daling van onderschepte kilo’s cocaïne in Rotterdam en de lichte stijging ervan in Zeeland-West-Brabant. In dit gebied zijn er naast Vlissingen ook in Terneuzen en Moerdijk havens.
Uithalers
2023 was voor Rotterdam een dieptepunt voor wat betreft het aantal aangetroffen uithalers. In totaal werden er toen 452 aangehouden. In 2024 is een flinke afname te zien. 266 keer werd een uithaler betrapt. Het grootste deel van de opgepakte uithalers is tussen de 18 en 22 jaar (42%). Er werden 59 minderjarigen aangehouden. De jongste uithaler was 14, de oudste uithaler was 63 jaar oud. Hoewel er nog steeds geprobeerd wordt drugs uit bijvoorbeeld koelcontainers veilig te stellen, hebben onder andere opgeschroefde beveiligingsmaatregelen van de bedrijven die in de haven actief zijn én bijvoorbeeld de inzet van drones door de douane de haven minder aantrekkelijk gemaakt voor uithalers.
In Vlissingen werden 12 uithalers, van wie 8 in januari 2024, aangehouden. In het onderzoek dat volgde kwamen de vermoedelijke opdrachtgevers in beeld en konden ook zij in de boeien worden geslagen. Daarna zijn er geen uithalers meer op de betreffende terminal aangetroffen. Het lijkt er sterk op dat de betreffende smokkelroute door de interventie is stilgelegd.
Toename kleinere partijen
Opvallend is de stijging van het aantal kleinere partijen verdovende middelen in de Rotterdamse haven. Het gaat dan om zendingen van minder dan 100 kilo. In 2024 waren dit er 115. Een reden achter de stijging zou kunnen liggen in het feit dat criminelen aan risicospreiding doen. Overigens worden er nog steeds grote vondsten cocaïne (boven de 1000 kilo) gedaan. De grootste vondst in Rotterdam bedroeg 3628 kilo. In Moerdijk ging het Openbaar Ministerie Zeeland-West Brabant aan de slag met de vondst van 3097 kilo. De grootste vondst in Vlissingen was in juni toen 3630 kilo cocaïne tussen bananen werden ontdekt.
Publiek-private samenwerking
Om drugssmokkel in de havens van Vlissingen en Rotterdam tegen te gaan is een hechte samenwerking met havenbedrijven en rederijen in en om de havens van cruciaal belang. In 2024 heeft dat verder gestalte gekregen. Bedrijven zijn nog alerter geworden op signalen die kunnen wijzen op corruptie. Het is goed om te merken dat ook de private partijen de havens in Rotterdam en Zeeland-West-Brabant (ZWB) veiliger willen maken. Hoewel dit een traject is dat tijd kost, is er goed contact en samenwerking. Het komend jaar wordt daar verder gestalte aan gegeven. Eén van de maatregelen die door de bedrijven in Rotterdam is genomen is het opzetten van de zogenoemde Vertrouwensketen. Via beveiligde techniek is fraude met pincodes om containers van terminals te krijgen bijna niet meer mogelijk.
Net als in Rotterdam heeft de aanpak van ondermijnende criminaliteit in de havens van Zeeland-West-Brabant een hoge prioriteit. De ‘eigen’ Zeehavenpolitie, die sinds 2023 met meer ogen en oren aanwezig is en volledig focust op de havens van ZWB, jaagt niet alleen op criminelen maar doet er ook alles om inzicht te krijgen in hun manier van werken. Nauwe samenwerking met de douane, FIOD, Koninklijke Marechaussee en Openbaar Ministerie is daarbij van cruciaal belang. Door op de juiste momenten informatie uit te wisselen kunnen steeds vaker drugstransporten worden onderschept en criminele samenwerkingsvormen in beeld worden gebracht.
In 2024 werden 10 zogenoemde CargoCards ingenomen. Twee meer dan in 2023. De kaart geeft toegang tot het haventerrein in Rotterdam en is dus gewild bij criminele groeperingen om dichtbij containers te komen of ze van het terrein af te krijgen. De Zeehavenpolitie heeft in 2024 17 bestuurlijke rapportages opgemaakt waarin bedrijven werden ingelicht over mogelijk illegaal gebruik van de CargoCards dan wel het vermoeden van illegaal gebruik van de kaart door bijvoorbeeld bedrijven die werden ingehuurd voor transport van goederen. In alle gevallen is daar op geacteerd en daarmee blijkt de zogenoemde artikel 19 WPG-procedure een succesvol middel in de strijd tegen drugscriminaliteit.
Banden met Zuid-Amerika verder aangehaald
Afgelopen jaar is door leden van het HARC-team een werkbezoek gebracht aan Zuid-Amerika. Dat was een vervolg op een internationaal bezoek met onder andere afvaardigingen van de steden Rotterdam, Hamburg en Antwerpen. Het is enorm belangrijk om in nauw contact te staan met bronlanden om zodoende smokkelmethodes en informatie over zendingen die richting Europa komen in een vroeg stadium in beeld te krijgen.
Omgekeerd wordt er informatie gedeeld over vondsten in Nederland om bronlanden te wijzen op cocaïnetransporten. Zo kreeg het HARC-team in Rotterdam 36 zogenoemde rechtshulpverzoeken uit het buitenland. Dit zijn verzoeken voor informatie om elders strafrechtelijke onderzoeken verder vorm te geven. In 2023 kwamen 22 verzoeken binnen. Het geeft aan dat de uitwisseling van informatie met buitenlandse opsporingsinstanties steeds meer resultaat oplevert, waardoor steeds meer verdovende middelen in bron- en transitlanden worden onderschept.
Ook is door de Zeehavenpolitie van Rotterdam en Vlissingen samen met de douane en het Havenbedrijf een bezoek gebracht aan Zuid-Amerika. In Colombia wordt in Antioquia een nieuwe haven gebouwd en vanuit Nederland zijn adviezen rondom onder andere de beveiliging van het terrein gegeven.
Aantal aanhoudingen criminele samenwerkingsverbanden (CSV’s)
In onderzoeken naar georganiseerde drugssmokkel werden door het HARC-team Rotterdam 47 personen aangehouden en voorgeleid aan de rechter-commissaris. Met nog zes arrestaties van personen die niet voorgeleid zijn komt het totaal op 53. Onder deze verdachten zaten onder andere personen die van corruptie beschuldigd werden. Nog altijd geldt dat zonder hulp van binnenuit smokkel niet kan plaatsvinden. Over de exacte rol van de aangehouden personen kunnen op dit moment vanwege lopende onderzoeken geen mededelingen worden gedaan. In onderzoeken in Zeeland-West-Brabant werden 30 personen aangehouden op verdenking van onder andere lidmaatschap van een crimineel samenwerkingsverband.
Corruptie
Uit de onderzoeken binnen de gezamenlijke drugsaanpak komt zoals gezegd steeds duidelijker naar voren dat zonder hulp van binnenuit smokkel onmogelijk is. Dit betekent dat de focus zowel op niet-ambtelijke en ambtelijke corruptie van cruciaal belang is in de bestrijding daarvan in de havens. Binnen HARC-onderzoeken zien we ook geregeld niet-ambtelijke corruptie. Bij het Combiteam Havens (CTH) ligt de focus op de bestrijding van corruptie in de havens, zowel niet-ambtelijke als ambtelijke corruptie. Het CTH heeft het afgelopen jaar 15 corruptieonderzoeken gedraaid. Een van de resultaten is dat het team circa 350.000 euro aan wederrechtelijk verkregen voordeel in beslag heeft genomen.
De informatie die voort komt uit de corruptieonderzoeken binnen het HARC en CTH worden gebruikt voor publiek-private samenwerking. Het afgelopen jaar is de samenwerking, waar mogelijk, met grote containerterminals, diverse rederijen en grote fruitbedrijven geïntensiveerd. Een mooi voorbeeld van het effect van een corruptieonderzoek was de verdenking van een corrupte havenmedewerker die een cruciale rol speelde in de keten. Mede door het onderzoek van het CTH kwam de kwetsbaarheid van een beveiligd systeem naar voren en werd de private partner in positie gebracht om de veiligheidsproblemen via nieuwe barrières te verbeteren.
Financiële resultaten
In 2023 werd het HARC-team verder uitgebreid om ook op financieel gebied de slagkracht van het team te vergroten. De komst van meerdere FIOD-rechercheurs binnen het team heeft ertoe geleid dat in alle HARC-onderzoeken meer aandacht is gekomen voor financieel rechercheren. In 2023 was er voor 330.000 euro beslag gelegd op goederen en contant geld. In 2024 is dat bedrag gestegen tot € 1.047.040. Ondanks het feit dat er minder uithalers zijn aangehouden, is er meer beslag gelegd door het team. Meer dan 500.000 euro aan voer- en vaartuigen, maar ook bijna 4 ton aan contant geld. Er werden beduidend minder designergoederen aangetroffen. Een door het OM van een crimineel afgepakte Audi werd in het kader van maatschappelijk herbestemmen aan het Rotterdamse Techniek College geschonken.
Daarnaast heeft de FIOD intensief samengewerkt met de politie en OM Zeeland-West-Brabant in het onderzoek Akropolis. Naast de aanhoudingen van de drie directeuren is bij hen beslag gelegd op ongeveer anderhalf miljoen euro. Ook in Zeeland-West-Brabant staat afpakken hoog op de agenda. Door de rechter-commissaris werd voor een totaalsom van 2.383.000 euro aan machtigingen conservatoir beslag verleend. De Zeehavenpolitie wist voor een bedrag van 496.501,75 euro daadwerkelijk beslag te leggen. Daarnaast nam de Zeehavenpolitie voor een bedrag van 475.053,72 euro aan waardevolle goederen in beslag, waaronder twee telescoopkranen. De FIOD nam onder andere een peperdure boot in beslag en een Audi waar in het kader van maatschappelijk herbestemmen aan een school geschonken is.
Bestrijding op vele fronten
Het bestrijden van drugsproblematiek in de havens gebeurt vanuit veel teams in wisselende samenstellingen en met verschillende invalshoeken. Terwijl het HARC-team zich focust op drugsvangsten en aanhoudingen binnen CSV’s, werken andere teams eraan om diverse modus operandi structureel te verstoren of zijn ze al jaren dagelijks bezig met de afhandeling van uithalers die zijn aangehouden.
Er wordt gewerkt aan het aanhouden van corrupte schakels in de haven, er wordt digitale surveillance uitgevoerd op basis van big data, er wordt projectmatig onderzoek verricht om criminele machtsstructuren te verstoren en er worden dekmantelfirma’s opgespoord en opgedoekt. Door de inzichten die voortkomen uit deze brede bestrijding van drugssmokkel, wordt het zichtbaar dat er verschuivingen plaatsvinden in de manier waarop drugscriminelen opereren.
Niet alleen maar cocaïne
Uit de jaarcijfers blijkt dat er niet alleen cocaïne via de havens wordt binnengesmokkeld. Zo werd er dit jaar meer cannabis onderschept in de Rotterdamse haven dan het jaar er voor. In 2023 bleef de weegschaal steken op 1037 kilo, in 2024 was dit 9864 kilo. In Vlissingen werd 118 kilo hasj aangetroffen. De meeste zendingen zijn afkomstig uit Canada waar de kweek van wiet gelegaliseerd is. De partijen zijn overigens net als cocaïne veelal bestemd voor de doorvoer via Nederland naar andere landen verder Europa in. Ook werd in totaal 3475 kilo zeer verslavende en schadelijke chrystal meth aangetroffen. Waaronder een partij die via Rotterdam was bestemd voor een Brabants bedrijf. Zoals gebruikelijk zijn alle drugsvondsten vernietigd door het Team Bijzondere Bijstand van de douane.
Bijzondere verstopplekken
Drugscriminelen smokkelen cocaïne vanuit de bronlanden in Zuid-Amerika nog altijd het meest via fruitladingen. In Vlissingen vooral via bananentransporten. Toch ziet het HARC-team ook andere bijzondere verstopplekken. Bijvoorbeeld de vondst van cocaïne tussen een lading schroot en een partij sterke drank. Ook de vondst tussen een container vol hout is het benoemen waard.
In Vlissingen werd een drugspartij van 61,5 kilo cocaïne ontdekt die verwerkt was in de flappen van dozen met bananen. Meest opvallende drugslading werd ontdekt in de haven van Moerdijk. Bijna 3100 kilo cocaïne lag, verdeeld in duizenden losse pakketten, verborgen in een telescoopkraan afkomstig uit Zuid-Amerika. Het kostte de opsporingsdiensten uren om de drugs eruit te halen.
Strijd tegen drugssmokkel gaat onverminderd door
De vangsten van 2024 laten zien dat de havens van Zeeland-West-Brabant en Rotterdam voor criminelen een gewild gebied zijn om drugs aan land te brengen. Dat vraagt blijvende alertheid bij de opsporingsdiensten, maar zeker ook bij de bedrijven. Zeker ook omdat de gevolgen van georganiseerde, ondermijnende, criminaliteit voelbaar zijn in beide regio’s. Explosies bij voordeuren, bedreigingen en schietpartijen tasten het veiligheidsgevoel enorm aan. Dat baart grote zorgen. De strijd tegen ondermijnende criminaliteit moet en zal daarom onverminderd doorgaan.